Theo Chuẩn mực kiểm toán Nhà nước (CMKTNN) số 100, trọng yếu được áp dụng trong mọi cuộc kiểm toán, giúp kiểm toán viên nhà nước (KTV) quyết định nội dung, lịch trình, phạm vi thực hiện các thủ tục kiểm toán và đánh giá các kết quả kiểm toán nhằm đảm bảo chất lượng và hiệu quả kiểm toán. KTNN Việt Nam đã ban hành 02 hướng dẫn phương pháp tiếp cận trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán báo cáo tài chính cho doanh nghiệp và dự án đầu tư. Tuy nhiên, chưa có hướng dẫn vận dụng trọng yếu trong kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách địa phương nói chung và chi đầu tư phát triển nói riêng. Để góp phần hoàn thiện chính sách vận dụng trọng yếu theo quy định tại Đoạn 02, 11, 12 CMKTNN 1320 “KTV phải xây dựng và ban hành chính sách xác định trọng yếu kiểm toán và một số nội dung bắt buộc cần phải có trong các hướng dẫn trên cho từng lĩnh vực và loại hình kiểm toán”, ban đề tài tiến hành khảo sát lý luận và thực tiễn vận dụng trọng yếu, qua đó, đề xuất cách thức xác định và vận dụng trọng yếu áp dụng cho kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương.

Đề tài được thực hiện với mục tiêu khảo sát kinh nghiệm xây dựng, hướng dẫn xác định và vận dụng trọng yếu trong kiểm toán của một số cơ quan kiểm toán tối cao trên thế giới và kết quả kiểm toán chi đầu tư trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương do KTNN khu vực IV thực hiện nhằm thiết lập các tiêu chí xác định trọng yếu và mức trọng yếu (tỷ lệ % đối với các tiêu chí chủ yếu); từ đó xây dựng hướng dẫn xác định trọng yếu kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương.

Nhóm nghiên cứu thực hiện đề tài đề xuất quy trình nghiên cứu gồm các bước: Bước 1: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về trọng yếu trong kế toán và kiểm toán dưới góc độ lý thuyết và quan điểm của các tổ chức nghề nghiệp; Bước 2: Khảo sát hướng dẫn, kinh nghiệm xác định và vận dụng trọng yếu trong hoạt động kiểm toán của INTOSAI và một số SAI trên thế giới; Bước 3: Thu thập dữ liệu kết quả kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương giai đoạn 2015-2017 (3 năm); Bước 4: Đọc và phân tích nội dung các dự án, hồ sơ kiểm toán các dự án đầu tư trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương nhằm đọc, phân loại và tổng hợp các phát hiện kiểm toán liên quan đến kết quả kiểm toán công tác phân bổ, quản lý và sử dụng NSNN chi đầu tư phát triển nhằm mục đích hỗ trợ việc xác định nội dung trọng yếu về mặt định tính từ đó tổng hợp số liệu kiến nghị xử lý tài chính được phát hiện qua kiểm toán nhằm mục đích hỗ trợ việc xác định trọng yếu về mặt định lượng; Bước 5: Trên cơ sở các nguyên tắc, khung hướng dẫn xác định và vận dụng trọng yếu được hướng dẫn trong các chuẩn mực nghề nghiệp, sổ tay hướng dẫn tại một số cơ quan kiểm toán trên thế giới kết hợp với việc xác định trọng yếu trên cả hai phương diện định tính và định lượng thông qua kết quả kiểm toán 3 năm gần đây, nhóm nghiên cứu sẽ thực hiện xây dựng hướng dẫn xác định trọng yếu kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương.

Đề tài được kết cấu thành 2 chương: Chương 1 trình bày Cơ sở lý luận về trọng yếu kiểm toán và thực trạng xác định trọng yếu kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán của KTNN khu vực IV; Chương 2 trình bày Hướng dẫn xác định trọng yếu kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán NSĐP. Về mặt lý luận: Nghiên cứu đã thiết lập bốn nguyên tắc hướng dẫn xây dựng chính sách và khung trọng yếu áp dụng cho từng loại hình kiểm toán và lĩnh vực kiểm toán qua tổng kết lý luận và khảo sát thực tiễn. Về mặt ứng dụng: Đề tài xây dựng Hướng dẫn xác định và vận dụng trọng yếu trong kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương. Hướng dẫn này nếu được ứng dụng sẽ kết hợp với Hướng dẫn phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu trong kiểm toán báo cáo quyết toán dự án đầu tư ban hành kèm theo Quyết định 01/2018/QĐ-KTNN, ngày 12/11/2018 để sử dụng trong các cuộc kiểm toán chi đầu tư phát triển trong cuộc kiểm toán ngân sách địa phương.

Nhận xét về đề tài, Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao kết quả nghiên cứu của Ban đề tài. Đề tài đã xác định được mục tiêu, nội dung, đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu; làm rõ một số vấn đề lý luận về trọng yếu, các nhân tố ảnh hưởng đến việc xét đoán và vận dụng trọng yếu cần phải hướng dẫn cho KTV trong quá trình kiểm toán, làm rõ đặc điểm của chi đầu tư phát triển đến việc xác định trọng yếu kiểm toán. Đề tài cũng đã nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước trên thế giới để rút ra bài học cho KTNN Việt Nam. Đề tài đánh giá được thực trạng vận dụng trọng yếu trong các cuộc kiểm toán chi đầu tư phát triển trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương. Hội đồng cũng góp ý Ban đề tài chỉnh sửa lỗi kỹ thuật và bổ sung làm rõ nội dung nào là trọng yếu và mức độ trọng yếu trong kiểm toán đầu tư phát triển và bổ sung thêm nội dung các nguyên nhân của những tồn tại hạn chế.

Đề tài được Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao và xếp loại xuất sắc.